In veel relaties hebben mensen kritiek op elkaar, in de hoop dat er daardoor iets verandert. De aanname is: hoe duidelijker je kunt maken wat je niet bevalt, hoe meer kans je hebt dat de ander zijn/haar gedrag aan jou gaat aanpassen. Je partner vindt kritiek immers vervelend, dus zal dat proberen te vermijden. Het werkt echter anders.
Als je iets leuks meemaakt, wil je er graag meer van. Als je iets vervelends meemaakt, probeer je dat voortaan te vermijden. Als je een compliment krijgt van je partner, is dat een positieve prikkel om het gedrag dat leidde tot het compliment te gaan herhalen. Andersom werkt dat veel minder. Als je partner kritiek op je heeft, treden er heel andere mechanismen in werking. Ik noem de drie belangrijkste reacties op kritiek:
1. verdediging
Je partner voelt zich aangevallen door jouw gedrag en zal zich gaan verdedigen. Dat betekent dat er argumenten zullen komen om te bewijzen dat hij/zij wel degelijk zijn/haar best heeft gedaan en dat het eenvoudigweg niet mogelijk was om het anders te doen. De aandacht gaat niet naar het gedrag dat jij graag zou willen zien.
2. tegenaanval
Je partner gaat over tot de tegenaanval en gaat incidenten opsommen waarin jij een steekje hebt laten vallen. In plaats van dat de aandacht gaat naar wat jij graag veranderd wilt zien, krijg jij er zelf van langs.
3. Terugtrekken
Je partner voelt zich door jouw kritiek aangevallen en trekt zich terug. Hij/zij heeft behoefte aan jouw liefde en die is blijkbaar niet voorhanden, het is duidelijk onprettig om in jouw buurt te zijn, want je krijgt te horen wat je niet goed hebt gedaan. Je partner kiest voor pijnvermijding, maar niet op de manier die jij voor ogen had. Je partner stopt letterlijk of figuurlijk zijn /haar vingers in de oren. Ook bij deze reactie is er dus geen sprake van aandacht voor het andere gedrag wat jij graag van je partner wilt zien.
Strategie
Kritiek leveren, leidt dus in de meeste gevallen NIET tot beter gedrag.
Als je het gedrag van je partner wilt veranderen, is het van groot belang om een andere strategie te kiezen.
1. Goed gedrag belonen
Prijs je partner de hemel in zodra hij/zij doet wat jij graag wilt. Zwijg over de keren dat het aanrecht niet is opgeruimd, spreek als het aanrecht wel is opgeruimd.
2. Actieve respons op ‘slecht’ gedrag
Verbind consequenties aan slecht gedrag in plaats van er almaar over te blijven praten. Sokken niet in de wasmand? Was ze niet.
3. Laat de verantwoordelijkheid waar hij hoort
Als je er tegen aanloopt dat je partner steeds dingen vergeet, niet doet, of op een andere manier problemen veroorzaakt: stop ermee ze voor hem of haar op te lossen.
Je partner is zelf verantwoordelijk voor de consequenties van zijn/haar eigen handelen (of nalaten van handelen).
Is je partner vergeten boodschappen te doen? Laat hem/haar zelf zorgen dat er toch eten op tafel komt, thuis of in een restaurant.