In veel relaties hebben mensen kritiek op elkaar, in de hoop dat er daardoor iets verandert. De aanname is: hoe duidelijker je kunt maken wat je niet bevalt, hoe meer kans je hebt dat de ander zijn/haar gedrag aan jou gaat aanpassen. Je partner vindt kritiek immers vervelend, dus zal dat proberen te vermijden. Het werkt echter anders.
Als je iets leuks meemaakt, wil je er graag meer van. Als je iets vervelends meemaakt, probeer je dat voortaan te vermijden. Als je een compliment krijgt van je partner, is dat een positieve prikkel om het gedrag dat leidde tot het compliment te gaan herhalen. Andersom werkt dat veel minder. Als je partner kritiek op je heeft, treden er heel andere mechanismen in werking. Ik noem de drie belangrijkste reacties op kritiek:
1. verdediging
Je partner voelt zich aangevallen door jouw gedrag en zal zich gaan verdedigen. Dat betekent dat er argumenten zullen komen om te bewijzen dat hij/zij wel degelijk zijn/haar best heeft gedaan en dat het eenvoudigweg niet mogelijk was om het anders te doen. De aandacht gaat niet naar het gedrag dat jij graag zou willen zien.
2. tegenaanval
Je partner gaat over tot de tegenaanval en gaat incidenten opsommen waarin jij een steekje hebt laten vallen. In plaats van dat de aandacht gaat naar wat jij graag veranderd wilt zien, krijg jij er zelf van langs.
3. Terugtrekken
Je partner voelt zich door jouw kritiek aangevallen en trekt zich terug. Hij/zij heeft behoefte aan jouw liefde en die is blijkbaar niet voorhanden, het is duidelijk onprettig om in jouw buurt te zijn, want je krijgt te horen wat je niet goed hebt gedaan. Je partner kiest voor pijnvermijding, maar niet op de manier die jij voor ogen had. Je partner stopt letterlijk of figuurlijk zijn /haar vingers in de oren. Ook bij deze reactie is er dus geen sprake van aandacht voor het andere gedrag wat jij graag van je partner wilt zien.
Strategie
Kritiek leveren, leidt dus in de meeste gevallen NIET tot beter gedrag.
Als je het gedrag van je partner wilt veranderen, is het van groot belang om een andere strategie te kiezen.
1. Goed gedrag belonen
Prijs je partner de hemel in zodra hij/zij doet wat jij graag wilt. Zwijg over de keren dat het aanrecht niet is opgeruimd, spreek als het aanrecht wel is opgeruimd.
2. Actieve respons op ‘slecht’ gedrag
Verbind consequenties aan slecht gedrag in plaats van er almaar over te blijven praten. Sokken niet in de wasmand? Was ze niet.
3. Laat de verantwoordelijkheid waar hij hoort
Als je er tegen aanloopt dat je partner steeds dingen vergeet, niet doet, of op een andere manier problemen veroorzaakt: stop ermee ze voor hem of haar op te lossen.
Je partner is zelf verantwoordelijk voor de consequenties van zijn/haar eigen handelen (of nalaten van handelen).
Is je partner vergeten boodschappen te doen? Laat hem/haar zelf zorgen dat er toch eten op tafel komt, thuis of in een restaurant.
Hallo Carolien, helder artikel en o zo waar!
Groetjes, Anita
Hi Carolien, goed stuk, helemaal met je eens dat kritiek geven niet werkt. Met als aanvulling: Feedback geven kan wel helpen. Feedback geven is communiceren op een geweldloze manier:
1. benoem de feiten (ik zie sokken op de grond)
2. benoem wat het met je doet. (als ik dat zie, dan baal ik)
3. benoem je behoefte (ik heb behoefte aan orde in huis)
4. verzoek: zou je je sokken voortaan in de wasmand willen doen.
Goed gedrag belonen met flink prijzen klinkt mij wat ongelijkwaardig en manipulatief in de oren. Ik prefereer bovenstaande manier. Hoe denk jij hierover?
Groet,
Patty
Ja, heel mooi, de regels van de feedback!
Ik heb er deze keer speciaal voor gekozen om eens NIET de regels van het geven van feedback te nomen, maar andere manieren van beïnvloeden onder de aandacht te brengen.
Ik ben benieuwd of jij, door de regels van het feedback te gebruiken, inderdaad voor elkaar krijgt wat je wilt.
Mijn ervaring is dat verbale communicatie lang niet altijd voldoende invloed heeft.
Ik ben ervoor om methodes te gebruiken die werken. Daar kan manipulatie absoluut bij horen.
Hoi Caroline,
Ook even een reactie en vraag van mij. Ben het grotendeels met je eens. Maar soms moet je zowel praktisch als verbaal optreden. Volgend voorbeeld (uit mijn eigen gezin). Man en kinderen laten rommel slingeren en maken het aanrecht/de keuken niet schoon. Ik besluit niet hun rommel op te ruimen en niet met het eeuwig aanrechtdoekje achter ze aan te dweilen. Halve dag later staat de rommel er nog. Zij hebben geen probleem, want zij storen zich niet aan een chaotische huis / vieze keuken. Ik heb er wel last van, want ik houd inderdaad van orde en een schoon huis. Suggesties?
@Jacoline Wat je beschrijft komt me bekend voor, maar dan omgekeerd. Ik heb een flinke hekel aan een rommelig huis, mijn echtgenote en kinderen hebben er minder moeite mee.
Mijn oplossing is simpel: ik ruim het op. *Ik* wil immers een opgeruimd huis. Vaak gaan mijn gezinsleden dan spontaan helpen 🙂 Soms niet, maar dan is het ook goed.
Op soChicken vond ik nog deze post: “Probeer je partner niet te veranderen” http://www.sochicken.nl/seks/probeer_je_partner_niet_te_veranderen.html
Samenvatting: “Problemen die je in je relatie met de ander hebt komen vaak voort uit jezelf […] Gebeurtenissen hebben namelijk geen betekenis tot jij die eraan toekent.” Het lijkt mij een hele fijne manier om zo met problemen om te kunnen gaan. “Gewoon” een andere betekenis er aan toekennen.
Caroline, ik ben benieuwd naar jouw mening over die blogpost.
Het is natuurlijk helemaal de vraag of je vind dat je een relatie met elkaar hebt om te ‘blijven wie je bent’ of om samen steeds verder te groeien en je te ontwikkelen.
Ontwikkeling en groei gaan eenvoudigweg niet vanzelf en niet zonder weerstand.
Niet voor niets zie je dat mensen zonder partner een beetje ‘eiegnaardig’ kunnen worden omdat er niemand meer is die ze corrigeert.
In een relatie zul je altijd dingen van elkaar moeten accepteren die je minder leuk vindt. Maar als je daar in doorschiet, zou je wel eens over je eigen grenzen kunnen gaan.
Dus zul je altijd ook op je eigen wensen en verlangens en je eigen grenzen moeten letten.
Het is in de mode om te zeggen dat gebeurtenissen pas een betekenis krijgen als jij er een aan toekent en dat je dan eenvoudigweg de betekenis maar moet veranderen.
Het lijkt soms wel een vrijbrief voor mensen om zich in een relatie te misdragen: als jij last hebt van mijn gedrag, is dat jouw eigen zaak, dan moet jij maar zorgen dat je er minder last van hebt.
Voor Jacoline:
Uiteraard is het ook nodig om duidelijk te maken wat je wilt. Er zijn minstens twee manieren om er mee om te gaan. De ene is die Erwin beschrijft: jij neemt daarin de verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat jouw huis zo net is als je wilt en ruimt dus ook de troep van anderen op.
Maar ik begrijp dat jij wilt dat je gezinsleden verantwoordelijkheid nemen voor het opruimen van hun eigen troep. Aangezien praten en aansporen blijkbaar niet helpen, raad ik je aan eens na te denken over het inzetten van oplossing 2. en na te denken op welke manier jij respons kunt geven op het slechte gedrag.
Bijvoorbeeld niet meer koken als er troiep van anderen op het aanrecht staat. Bedenk iets waar de anderen last van zullen hebben en reageer een tijdje consequent. Ook al lijkt het heel kinderachtig, als je een week niet gekookt hebt en ze hebben weer friet moeten halen, gaat er misschien wat dagen.
Mijn man is veel netter dan ik, dus hij springt soms uit zijn vel. Zijn oplossing is die van Erwin. Dat werkt voor hem. Het nadeel is, dat onze zoons daardoor niet worden opgevoed in het nemen van verantwoordelijkheid. Dus ik probeer ze dat duidelijk te maken. Door bijvoorbeeld geen sokken te wassen van de zoon die ze overal laat slingeren. Door niet te koken als ze een puinhoop van de keuken hebben gemaakt. En door ze uit te leggen dat het een kwestie van respect is om rekening te houden met de wensen van anderen met wie je samenleeft. Respect is een woord dat belangrijk is voor mijn zoons. Daarop haak ik aan. Het werkt bij vlagen, maar moet wel regelmatig “opgefrist” worden.
Als het blijft bij issues als tandpastadopjes en vieze sokken, tel dan in godsnaam je zegeningen.
Het voorstel om dan maar niet te gaan koken als dingen niet lopen zoals jij dat wil, vind ik inderdaad heel erg kinderachtig. Dan is er namelijk heel wat anders aan de hand. Dan zit er een diepgeworteld gevoel van miskenning in je, waar hoogstwaarschijnlijk de partner part noch deel aan heeft. Dit wordt dan wel op hem/haar geprojecteerd zonder dat het iets te maken heeft met waar het om gaat: “ik vind het vervelend dat je de sokken niet in de wasmand doet”
Pak een vel papier en schrijf alle afspraakjes (een groter woord kan ik er niet van maken) en taken op. Zorg voor een eerlijke belans in tijd en uitdaging en hou je gewoon aan de afspraken. Hou je je er niet aan, dan spreek je elkaar aan op de afspraak.
Dan haal je teminste de lading weg van de dieper psychologische betekenis van de gevoelens die dit soort futiliteiten zouden kunnen oproepen en deze futiliteiten nodeloos complex maken
Dan hoor ik nu al de commentaren: “ja maar, als iemand dan constant zijn afspraken niet nakomt?”
Dan roep ik: onzin! 🙂
Je zal zien hoe vaak jijzelf ook je afspraken niet nakomt. Als alles ineens transparant wordt werkt dat ernstig zelfreflecterend en zelfreinigend. En ja… in het zeer zeldzame geval dat jij wel altijd de afsrpaken nakomt en je partner deze maandenlang met voeten treed, dan ben je getrouwd met een onbetroubaar wijf of onbetrouwbare zak en dan zou ik ook je zegeningen maar eens tellen. Maar dan met een andere insteek…
In een relatie is het geven en nemen. Iets willen veranderen of aanpassen gaat in overleg, in acceptatie van de ander(elkaar)door heldere communicatie. Vanuit wat je voelt voor elkaar en niet wat je denkt van elkaar.
Wat jou stoort is waar een ander zich niet aan stoort en andersom. Niemand is perfect. Probeer er voor elkaar te zijn door lief te hebben. Door op je onvolkomenheden te letten, dan komt de balans in jezelf en in de relatie weer terug, en tot zijn recht. Macht uitoefenen, of iets willen doordrijven geven alleen maar wrijving en laat de afstand tussen elkaar groeien. Je hebt toch niet voor niets een relatie.
Bovenstaande voorbeelden zijn in mijn ogen helaas maar heel klein. Mijn man kan enorm uit zijn slof schieten en schelden en mijn grenzen overtreden. Ik weet niet hoe ik dit kan stoppen of om kan buigen. Vervolgens zegt hij dat ik toch weet dat hij dat niet meent en dat ik daar niet zo zwaar aan moet tillen, ik ben teslotte zijn gtote liefde maar ondertussen voel ik me tot diep in mijn ziel gekwetst.
Volgende keer dat hij lelijk tegen je doet, zou je kunnen weglopen. Grensoverschrijdend verbaal agressief gedrag moet je niet tolereren. Je hebt inderdaad niets aan excuses achteraf. Hij moet leren zich anders te uiten!
Weet je wat ik echt raar vind, dat ik sommige mensen die echt rot van binnen zijn echt alles vergeef en anderen die heel lief zijn beticht van de kleinste dingen en die komen niet dichter bij me. Terwijl ik dat wel zou willen. Nee, deze planeet wil geen liefde van me merk ik. Ik heb geen leuke vrouw die ik leuk vind die ik kan knuffelen.
Ha Caroline,
Wat een heldere tekst weer, laat aan duidelijkheid niets te wensen over.
Na alle reacties te hebben gelezen, moest ik denken aan het prachtige boek met de titel “Toewijding” van Elisabeth Gilbert. Een klein stukje wil ik graag delen: “Het is niet zo moeilijk om van de mooiste kanten van een ander te houden. Je moet bij jezelf te rade gaan of je de slechte eigenschappen van die ander kunt accepteren. Kan jij open naar je partner kijken en zeggen: ‘Daar kan ik me wel overheen zetten, ik kan er wel mee uit de voeten’?
De goede elementen zullen er altijd zijn en deze zullen altijd (weer) schitteren, maar de rotzooi eronder kan je echt opbreken, tenzij… ”
En dan komen de tips van Carolien weer van pas 😉
Dan word het een bende dan worden de rekeningen niet gdaan de was stapelt op de afwas dat schaad mij zelf ook ik wil niet in de rommel leven omdat hij het niet opruimt sorry groetjes metfan
Hallo Metfan,
Dat is vermoeiend en belastend dat je met iemand samenwoont die zijn verantwoordelijkheid niet neemt.
Veel sterkte,
Caroline Franssen
Het valt me op dat men veel bezig is met aan te geven dat het niet werkt. Gebruik het dan niet, maar wat men tot nu toe deed heeft iig geen invloed gehad! Maar wat ik ook veel lees is dat men alles neer legt hij partner. Er is niemand hier die zegt: ik hou me vaak niet aan afspraken en misschien zou ik dat meer kunnen doen, zodat ik iig een fijnere partner word. Het ligt werkelijk waar altijd aan de ander. En dit is dus precies de instelling dat maakt dat je partner er bij jou ook niet doorheen zal komen. En deze reacties zijn komen naar boven op een kort artikel met wat tips. Nou, ik ben benieuwd hoe deze reageerder zijn zich gedragen in hun relatie als het grotere zaken betreft! Misschien verandert je partner mee als jijzelf start om bijv tips open op te vatten en als (wellicht) helpend. Voor de mensen die serieus verwachten dat zij hun partner volledig naar de hand kunnen zetten door een trucje, dat gaat nooit gebeuren. Gelukkig maar, mensen zijn mensen. Als niets van je trucjes en pogingen lukt en het ligt allemaal aan je partner, stop met klagen en ga bij hem/haar weg. Doe je dat niet, dan wens ik je sterkte maar je partner nog meer!!
Mijn vriend, inmiddels 19 jaar samen, is over kritisch. Minstens 3 keer per dag vind hij iets wat ik doe niet goed. Als ik verdrietig en gekwetst reageer, houdt hij voet bij stuk. En zegt hij dat ik het nodig heb omdat mijn leven een chaos zou worden. Wat natuurlijk niet zo is. Absoluut niet.
Als ik 1x per jaar iets bespreekbaar wil maken wat ik niet goed vind, wordt hij vals. Iedere dag voel ik mij gekwetst. Hij wordt ook heel koud en afstandelijk als hij weer iets heeft gevonden wat ik niet goed heb gedaan. In de eerste 12 jaar was het zo erg dat hij mij in de steek liet. Soms dagen. Dan ging hij in een hotel slapen! Zonder contact. Ik wist niet waar hij was. Hij vindt het echt nodig om iedere keer weer kritisch te zijn. Hij begrijpt niet dat ik me gekwetst voel en dat ik hem nooit serieus neem. Sinds 10 maanden ben ik overspannen. Negativiteit heeft nu nog meer impact op mij dan ooit tevoren. Ik kan er nog slechter tegen. Ik moet rusten. Maar dat kan helemaal niet als iemand constant kritiek heeft. Voor de rest is hij heel lief, behulpzaam. Mijn beste vriendje. Maar onze relatie lijkt constant op spanning te staan. En het lijkt hem niet te raken. Hij blijft ermee door gaan, wat ik ook zeg. Wat moet ik doen? Ik voel me zo machteloos