Als je zelf geen autisme hebt als ouder, is de begeleiding van een puber die wel kenmerken van autisme heeft, ingewikkeld.
Een van de dingen die de complexiteit bevordert, is dat je waarschijnlijk je eigen behoefte aan contact projecteert op een kind dat daar nou net niet toe geneigd is. Dan voel jij je afgewezen en krijgt het kind nog meer het gevoel dat er met haar iets mis is. Wat de communicatie extra bemoeilijkt omdat het kind onmiddellijk in het contact met jou het gevoel krijgt dat het faalt.
De rol van ouder
De neiging om je in het kind te proberen te verplaatsen, kan er toe leiden dat je jezelf te gelijkwaardig opstelt en uit je rol van ouder valt. Het is niet nodig om mee te voelen, het is vooral nodig om zelf voeling te krijgen met wat je kind van jou nodig heeft. In plaats van te denken “Wat gaat er in hem/haar om?” kun je er beter voor kiezen om te denken: “Wat heeft zij/hij van mij nodig?”
Dat is een abstractere vraag en komt vanuit jouw perspectief als ouder. Door te kijken vanuit de behoeften van het kind, hoef je dus niet precies te begrijpen of aan te voelen wat er bij het kind speelt, je neemt het gewoon aan als waarheid. Jij hoeft niet te begrijpen hoe het is om behoefte te hebben aan structuur of om overgevoelig te zijn voor prikkels. Als jij ziet dat symptomen van autisme opspelen, is het aan jou als moeder om daar een antwoord op te geven.
Wat hebben pubers nodig?
En bij pubers is het altijd ingewikkeld om tegemoet te komen aan hun behoeften, of ze nou autisme hebben of niet. Om te beginnen zijn hun behoeften tegenstrijdig. Ze hebben behoefte aan vrijheid en aan veiligheid. Ze willen dat je blijft staan als zij zich tegen je afzetten. Ze willen dat je hun privacy respecteert terwijl je beschikbaar bent als zij met je willen praten en dan moet je wijs zijn en zonder oordeel.
Bij autisme komen daar dan nog allerlei dingen bij. Zeker als jij niet de ouder met de autistische trekken bent en niet uit eigen ervaring mee kunt praten. En uiteraard is alles ook nog eens zeer afhankelijk van het intelligentie- en functioneringsniveau van je kind. Sinds ze al het autisme op een hoop hebben gegooid, is er minder aandacht voor wat vroeger werd gediagnosticeerd als Asperger.
Waar begin ik als begeleider?
Als relatiecoach word ik ook wel eens gevraagd om te coachen op de relatie tussen een ouder en zijn/haar autistische kind. Omdat het opvoeden van een kind met autisme complex is, zal ik als begeleider van een ouder van een kind met autisme altijd beginnen met het versterken van de eigen basis, net als bij een ouder van een kind zonder autisme.
Dus zorgen dat zij zelf haar plek inneemt als dochter of zoon van zijn/haar eigen ouders (zodat de ouder de eigen onvervulde kind-behoeften in de juiste richting projecteert en niet op het kind).
Rol van de andere ouder
Dan zou ik kijken naar de rol van de andere ouder en in hoeverre de vader of moeder daar steun van heeft. En in beeld brengen hoe die steun voelt, ook als hij er niet in het echt is. Heel vaak wordt autisme overerfd. Dat betekent dat de ouder zonder autisme ook eigen issues heeft rond wat hij/zij tekort komt in het contact met een partner met autisme. De ouder met autisme zal eerst het eigen autisme en de invloed daarvan op zijn/haar eigen leven moeten verwerken, voor er op een goede manier richting, sturing en steun kan worden gegeven aan een kind.
Netwerk versterken
Versterken van de basis van de ouder in zijn/haar netwerk is ook extreem belangrijk. Als je een kind en/of een partner hebt met psychiatrische diagnose, heb je zelf ook steun nodig. Je moet zorgen dat je voldoende gevoed raakt, wil je niet uitgeput raken. Zo verwijs ik moeders van autistische kinderen graag naar Mama Vita, een netwerk voor moeders van een kind met autisme.
Zelf omgaan met gevoelens
Dan zou ik gaan kijken naar de manier waarop de ouder zelf met zijn/haar gevoelens omgaat en op welke manier hij/zij daarover communiceert. Juist bij een autistisch kind is het ‘containen’ van de eigen gevoelens belangrijk. Een autistisch kind is vaak extra gevoelig voor grote emoties en vaak speciaal voor woede. Ik zal de moeder of vader daarom leren om te gaan met haar eigen behoefte aan contact, gezien worden, het omgaan met woede en het aangeven van grenzen. Daarnaast zou ik specifiek kijken naar zaken die de ouder gevoelsmatig sterk raken in het contact met het kind. Zoals de behoefte aan orde en structuur en prikkelgevoeligheid. En hoe dat raakt aan zijn/haar eigen behoefte aan orde en vrijheid, aan prikkels en aan bescherming ertegen.
Communiceren over gevoelens
Daarnaast is heldere communicatie over de eigen gevoelens van de ouder naar het kind belangrijk.
Ik zou dus met de ouder kijken welke manier van communiceren over de eigen gevoelens behulpzaam kan zijn voor haar autistische kind. Mogelijk is het nodig dat de ouder meer gaat praten over haar gevoelens of op een zakelijker manier.
Het kind en de eigen gevoelens
Pas in laatste instantie zou ik kijken naar de directe bemoeienis met het kind en bijvoorbeeld naar de vraag of en hoe de vader of moeder het kind kan helpen over de eigen gevoelens te praten. Uiteraard komt dan ook pas aan de orde wat het kind van de ouder nodig heeft en of en in hoeverre de moeder tegemoet wil en kan komen aan de behoeften van het kind. Mogelijk verwijs ik als we op dat punt zijn aangekomen en er meer specifieke kennis nodig is, door naar een coach die gespecialiseerd is in ouderbegeleiding.
Expertise
Omdat mensen vaak pas bij mij terecht komen als ze binnen het reguliere circuit geen antwoord hebben kunnen vinden op hun vragen, krijg ik opvallend veel mensen met een diagnose in mijn praktijk. Zo heb ik in de loop van de jaren expertise kunnen ontwikkelen op het gebied van onder meer Hoogbegaafdheid, Hoogsensitiviteit, Asperger, AD(H)D en mensen die zich extreem aanpassen aan anderen.